آزادی رسانه‌ها در افغانستان به خط پایان رسیده است

جمهوری مدارا: در نشست ویژه‌ای که به میزبانی انستیتوت هوور دانشگاه استنفورد برگزار شد، شرکت‌کنندگان با ابراز نگرانی عمیق نسبت به وضعیت رسانه‌ها در افغانستان، هشدار دادند که آزادی مطبوعات در این کشور تحت سلطه طالبان در آستانه نابودی کامل قرار دارد.

این نشست که با حضور جمعی از روزنامه‌نگاران، پژوهشگران و مقام‌های پیشین افغانستان به رهبری جنرال بازنشسته هربرت مک‌مستر، مشاور پیشین امنیت ملی ایالات متحده برگزار شد، به بررسی سیر تحولات رسانه‌ای در افغانستان پس از سقوط جمهوریت در ماه اگست ۲۰۲۱ پرداخت.

روند فروپاشی رسانه‌ها؛ از شکوفایی تا خاموشی

حلیمه کاظم، استاد دانشگاه و از گردانندگان اصلی این نشست، با اشاره به دوران شکوفایی رسانه‌ها میان سال‌های ۲۰۰۱ تا ۲۰۲۱، گفت: «در آن دوران، ده‌ها رسانه‌ چاپی و تصویری به‌صورت شجاعانه به افشای فساد، نقض حقوق بشر و نقد عملکرد دولت پرداختند؛ اما امروز این دستاوردها در آستانه فروپاشی قرار گرفته‌اند.»

او تأکید کرد که پس از بازگشت طالبان به قدرت، بیش از ۴۰ درصد رسانه‌ها تعطیل شده و بیش از ۸۰ درصد زنان خبرنگار از فضای رسانه‌ای حذف شده‌اند.

همچنین، بر پایه آمار ارائه‌شده، بیش از ۲۵۰ خبرنگار و کارمند رسانه‌ای از سوی طالبان بازداشت شده‌اند و برخی از آن‌ها تحت شکنجه قرار گرفته‌اند.

سقوط رتبه جهانی افغانستان در آزادی رسانه‌ها

در این نشست همچنین به تازه‌ترین رده‌بندی سازمان گزارشگران بدون مرز اشاره شد که افغانستان را از نظر آزادی رسانه‌ها در جایگاه ۱۷۸در میان ۱۸۰ کشور جهان قرار داده است؛ جایگاهی که بازتاب‌دهنده بحران عمیق در این حوزه است.

صدای رسانه‌های در تبعید؛ آخرین سنگر آزادی بیان

پرویز کاوه، مدیر مسئول روزنامه هشت صبح، که به‌صورت آنلاین در این نشست حضور داشت، بر نقش حیاتی رسانه‌های در تبعید تأکید کرد و گفت: «ما تلاش می‌کنیم صدای مردم افغانستان را فراتر از مرزها زنده نگه داریم. کمترین کاری که می‌توانیم انجام دهیم، روایت واقعیت‌هاست.»

همچنین نادر نادری، عضو پیشین تیم مذاکره‌کننده دولت افغانستان، از جامعه جهانی خواست تا حمایت فوری و هدفمند از رسانه‌های در تبعید را در دستور کار قرار دهد.

او هشدار داد که: «رسانه‌های مستقل، آخرین سنگر آزادی بیان‌اند. فراموشی افغانستان، خاموشی این صداها را در پی خواهد داشت.»

حفظ حافظه جمعی؛ رونمایی از تاریخ شفاهی افغانستان

در حاشیه این نشست، از بایگانی تاریخ شفاهی دانشگاه استنفورد که به همت حلیمه کاظم گردآوری شده، نیز رونمایی شد. این مجموعه، روایت‌هایی از زندگی، کار، رسانه و جامعه در دوران جمهوریت را شامل می‌شود و با هدف حفظ حافظه جمعی برای نسل‌های آینده تهیه شده است.

در پایان این نشست، میزبان و سخنرانان با تأکید مجدد بر اهمیت تداوم فعالیت رسانه‌های مستقل، خواستار افزایش توجه بین‌المللی به وضعیت روزنامه‌نگاران افغانستان و اقدامات عملی برای جلوگیری از خاموشی کامل صدای آنان شدند.